Astma en COPD zijn chronische aandoeningen van de longen. De klachten kunnen op elkaar lijken, maar de oorzaken en behandeling verschillen.
COPD is de afkorting van Chronic Obstructive Pulmonary Disease (Chronische Obstructieve Longziekte). Dit is een blijvende longziekte waarbij de luchtwegen vernauwd zijn.
Astma is een ontsteking van de longen. De longen zijn hierdoor extra gevoelig voor prikkels, zoals rook, huisstofmijt of pollen. Dat kan leiden tot benauwdheid of hoesten.
Een gezonde leefstijl speelt een belangrijke rol bij de behandeling van astma en COPD.
Vooral stoppen met roken is van groot belang, zeker bij COPD. Ook voldoende bewegen en gezond eten helpen om klachten te verminderen.
Zorggroep Almere biedt ondersteuning via het zorgprogramma astma en COPD. U krijgt begeleiding van een team van zorgverleners, zoals uw huisarts, praktijkondersteuner, apotheker, diëtist en fysiotherapeut. Zij helpen u bij het omgaan met de ziekte en het voorkomen van klachten of verergering.
De zorg vindt zoveel mogelijk plaats in uw eigen gezondheidscentrum, dicht bij huis. De huisarts en praktijkondersteuner zijn uw eerste aanspreekpunt. Zij overleggen wanneer nodig met andere hulpverleners binnen Zorggroep Almere.
Iedere persoon is anders. Daarom is het zorgprogramma maatwerk. Samen met uw zorgverlener stelt u een persoonlijk behandelplan op, dat past bij uw situatie en wensen. U speelt hierin een belangrijke rol: u kent uw lichaam en uw klachten het best. Uw zorgverlener helpt u met informatie en advies.
In het zorgprogramma astma en COPD werken de betrokken hulpverleners nauw met elkaar samen. Ze stemmen de zorg goed op elkaar af en zoeken samen naar de beste aanpak voor uw gezondheid.
Van de huisarts hoort u de diagnose astma of COPD of soms een combinatie van beide aandoeningen. De huisarts is eindverantwoordelijk voor de medische zorg die u krijgt. U kunt daarbij denken aan medicatie, adviezen over leefstijl en – indien nodig – doorverwijzen naar andere hulpverleners. Samen met uw huisarts stelt u een persoonlijk behandelplan op. In dit plan stelt u persoonlijke doelen vast. De huisarts heeft nauw contact met de andere leden van het COPD-team en met de longarts van het ziekenhuis. Uiteraard kunt u altijd een afspraak met de huisarts maken als u vragen heeft over uw situatie.
De doktersassistente ondersteunt zowel de huisarts als de praktijkondersteuner. Haar taken verschillen per gezondheidscentrum. Zij heeft in ieder geval een belangrijke administratieve taak. Soms verricht zij het longfunctieonderzoek (spirometrie) en heeft zij een taak in de begeleiding bij het stoppen met roken.
Meestal krijgt u ook begeleiding van de praktijkondersteuner. Van hem/haar krijgt u veel informatie. Daarom is het aan te raden uw partner, vriend(in) of een familielid mee te nemen naar uw afspraak. De praktijkondersteuner geeft uitleg over uw ziekte, bespreekt uw leefstijl en geeft u zo nodig adviezen. Eventueel verwijst de praktijkondersteuner u door naar bijvoorbeeld een beweegprogramma van de fysiotherapeut, de diëtist of de praktijkondersteuner GGZ. Vaak verricht zij (of hij) het longfunctieonderzoek (spirometrie) en geeft zij advies over het gebruik van uw medicatie. Uiteraard komt ook bij de praktijkondersteuner het persoonlijk behandelplan aan de orde. Als u veel doelen heeft op het gebied van de leefstijl, gaat u meerdere keren per jaar naar de praktijkondersteuner. Zodra u voldoende handvatten hebt gekregen, zullen deze contacten verminderen tot minimaal één keer per jaar.
De diëtist is deskundig op het gebied van de voeding. Voedingsadviezen zijn vooral in de behandeling van COPD belangrijk, met name als sprake is van ondergewicht. COPD kost veel energie waardoor de spierkracht kan afnemen. De diëtist bespreekt met u uw voedingspatroon en geeft indien nodig adviezen. Afhankelijk van uw wensen en problemen worden vervolgafspraken gemaakt.
De fysiotherapeut is deskundig op het gebied van uw bewegingsapparaat: botten, spieren en gewrichten. Misschien is het voor u belangrijk om meer te bewegen, maar kunt of durft u dat niet. De fysiotherapeut kan u op weg helpen door uw conditie te verbeteren en uw ademhalingsspieren te versterken met een COPD-beweegprogramma. Na afloop van het COPD-beweegprogramma kan de fysiotherapeut u verwijzen naar de beweegadviseur. De beweegadviseur, ook een gespecialiseerde fysiotherapeut, kijkt samen met u welke vorm van bewegen het beste bij u en uw situatie past.
Voor mensen met astma hebben wij nog geen speciaal beweegprogramma. Deze groep cliënten kan meestal goed terecht bij de reguliere sportactiviteiten in hun eigen buurt.
Bij de apotheker kunt u terecht met vragen over de (bij)werking van de verschillende medicijnen. De apotheker bewaakt dat al uw medicijnen goed met elkaar combineren. Gebruikt u veel medicijnen, dan is het verstandig om jaarlijks een afspraak te hebben met uw apotheker. Verder geeft de apothekersassistente met aandachtsgebied COPD u uitgebreide instructie over het gebruik en het inhaleren van uw medicatie.
Regelmatig hebben mensen met chronische ziekten psychische problemen die direct te maken hebben met hun ziekte. Misschien vindt u het ook moeilijk om uw ziekte te accepteren, of heeft u problemen op het werk of in uw gezin. Als u hierover wilt praten, dan kunt u via uw huisarts een gesprek aanvragen met de praktijkondersteuner GGZ in uw gezondheidscentrum.
Soms heeft u emotionele of sociale problemen door uw ziekte. In sommige gevallen is het belangrijk ondersteuning te krijgen van een maatschappelijk werker. De maatschappelijk werker van uw gezondheidscentrum helpt u bij het oplossen van sociale problemen als gevolg van de ziekte. U kunt daarbij denken aan: acceptatie van uw ziekte, werkproblemen of materiële problematiek (huisvesting, financiën). Soms zijn de geestelijke problemen zo groot dat het verstandig is om een aantal gesprekken te voeren met een psycholoog of sociaalpsychiatrisch verpleegkundige. Indien nodig beslist de huisarts samen met u of een verwijzing noodzakelijk is.
Ademhalingsproblemen door een longziekte kunnen een grote invloed hebben op uw leven. Onze longverpleegkundigen in de wijk kunnen u helpen om uw klachten te verminderen.
Zij helpen ook kinderen en jongeren die astma hebben.
Lees hier wat een longverpleegkundige voor u kunnen betekenen.
Uw huisarts en praktijkondersteuner denken met u mee over hoe u thuis het beste met astma of COPD kunt omgaan en zo min mogelijk klachten en beperkingen ervaart. U bespreekt samen wat voor u haalbaar is.
Hieronder vindt u aantal voorbeelden van persoonlijke doelen. Misschien staan er doelen bij die voor u van toepassing kunnen zijn.
Met leefstijl wordt bedoeld dat uw (leef) gedrag invloed heeft op uw gezondheid. Bij de behandeling van astma en COPD staan drie leefstijlonderwerpen centraal:
Meer informatie over stoppen met roken.
Gezond eten en drinken zijn voor ieder mens belangrijk. Mensen met COPD hebben vaak last van kortademigheid, waardoor de dagelijkse voedselinname meestal afneemt. Daarnaast hebben ze, vanwege hun ziektebeeld, een sterk verhoogde energiebehoefte en raken daardoor soms ondervoed. Zij hebben meer energie (=voeding) nodig dan zij innemen.
Uw gewicht hangt samen met uw lengte. Lange mensen zijn zwaarder zonder dat sprake is van overgewicht. Om een goede indruk te krijgen van uw gewicht gebruiken wij de Body Mass Index (BMI). We spreken van gezond gewicht bij een BMI tussen de 19 en 25. Daarboven is sprake van overgewicht, eronder spreken we van ondergewicht. Voor COPD-patiënten ligt een goede BMI tussen de 21 en 25.
Voor mensen met astma gelden geen speciale richtlijnen. Gezond eten en drinken is belangrijk.
Mensen met COPD hebben door kortademigheid of hoestbuien misschien de neiging om lichamelijke inspanning te vermijden in de hoop dat zij minder snel kortademig worden. Maar als u weinig in beweging bent, krijgt u juist meer klachten.
Van veel stilzitten wordt u minder fit, waardoor u meer energie nodig zult hebben voor dagelijkse dingen. Als alledaagse bewegingen al een hele opgave worden, komt u helemaal niet meer toe aan extra bewegen. Daardoor is de kans groot dat u in een neerwaartse spiraal terechtkomt: meer benauwdheid, minder bewegen en nog minder kunnen doen. Deze spiraal kunt u doorbreken door regelmatig te bewegen.
Bewegen is mogelijk voor iedereen. De fysiotherapeuten van Zorggroep Almere hebben beweegprogramma’s, die speciaal bedoeld zijn voor mensen met COPD.
Mensen met astma kunnen vaak deelnemen aan reguliere sportactiviteiten. Soms hebben mensen meer klachten bij inspanning of sport. Lees hierover meer op de website van het Longfonds.
Bij elk gezondheidscentrum van Zorggroep Almere kunt u terecht voor onderzoek en behandeling van astma of COPD. De gezondheidscentra hebben spreekuren waar de praktijkondersteuner/huisarts uw klachten bespreekt. Ook wordt er vaak een longfunctietest afgenomen. Deze longfunctietest wordt beoordeeld door uw huisarts.
Mogelijk zijn er ook aspecten in uw leefstijl die (met hulp) verbeterd kunnen worden. U kunt dan denken aan bewegen, stoppen met roken en het handhaven van een goed gewicht. Samen met u kijkt de praktijkondersteuner of huisarts welke doelen voor u haalbaar zijn en legt dat vast in een persoonlijk behandelplan.
We adviseren mensen met COPD eens per jaar gebruik te maken van het spreekuur. Bij mensen met astma zijn de hoeveelheid controles afhankelijk van het klachtenpatroon en medicijngebruik. Overleg met uw hulpverlener wat bij uw situatie het beste past.
Als voorbereiding op het spreekuur ontvangt u bij de uitnodiging een vragenlijst. Met deze lijst kunt u de beperkingen die veroorzaakt worden door uw astma en/of COPD in beeld krijgen.
Nemen uw klachten toe of verslechtert uw (long)conditie? Maak dan een afspraak bij uw huisarts en wacht niet op de volgende controle.
Het is belangrijk dat u tijdens de spirometrie geen knellende kleding draagt. Het onderzoek duurt ongeveer drie kwartier. Van de doktersassistente of praktijkondersteuner krijgt u informatie mee ter voorbereiding.
Meer informatie vindt u op Thuisarts.nl:
Algemene informatie op Thuisarts.nl
Heb ik een verhoogd risico op astma of COPD?
Patiëntenvereniging voor mensen met longaandoeningen:
Het Longfonds is een Nederlands gezondheidsfonds en een patiëntenorganisatie die informatie geeft over astma en COPD, wetenschappelijk onderzoek subsidieert en de zorg verbetert.